Διεθνής αναγνώριση με την ένταξη στην Ατλαντική Συμμαχία: ευκαιρία να αυτοπροσδιορίζεται ο ένας, ευκαιρία να διχάζεται ο άλλος

Ένα, ή μάλλον περισσότερα από ένα, ελληνικά σύνδρομα

Του  Γιώργου  Σταματίου

Ο αυτοπροσδιορισμός, για τα άτομα, για τις συλλογικότητες, για τις εθνότητες, για τα κράτη, είναι κάτι σαν την ελευθερία: ο καθένας μπορεί να αυτοπροσδιορίζεται όσο και όπως θέλει και επιθυμεί, έως ότου συναντήσει και έρθει αντιμέτωπος με το ή τα στοιχεία αυτοπροσδιορισμού του άλλου. Τα οποία καταρχήν, οφείλει να τα λάβει υπόψη του και να τα σεβαστεί.

Εκτός εάν αυτός καθαυτός ο αυτοπροσδιορισμός, ή ο τρόπος που τον ασκεί ο άλλος, του είναι ανυπόφορος. Είναι σαφές ότι η αντίδραση των Ελλήνων, Μακεδόνων και άλλων, είναι η αντίδραση κάποιου που νοιώθει ότι ο γείτονας, ιδρύοντας το κράτος του και δίνοντάς του εξαρχής το όνομα  «Μακεδονία»  χωρίς κανέναν άλλο προσδιορισμό, διεκδικεί το όλον, το ιστορικό, γεωγραφικό, εθνοτικό κλπ, εκεί που τους τελευταίους λίγους αιώνες δεν διαθέτει παρά μόνον ένα τμήμα του όλου, δηλαδή ένα τμήμα του γεωγραφικού όλου.

Τότε το ζήτημα αλλάζει… και ο καθένας παίρνει τον δρόμο του, διακόπτοντας εν τη γενέσει του τον διάλογο. Ο οποίος μπορεί να μην είναι επιβαλλόμενος, είναι όμως χρήσιμος προκαταρκτικά,  και ίσως επιβεβλημένος, πριν δημιουργηθεί και παγιωθεί κάποια διαφορά μεταξύ των γειτόνων, πριν οδηγηθούν σε αντεγκλήσεις και σε συγκρούσεις.

Η Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, όταν βρέθηκε σε θέση -αλλά και χρειάστηκε- να αποκτήσει άμεση συμμετοχή στη Διεθνή Κοινότητα, σχεδόν ταυτόχρονα με την απόκτηση δικής της εθνικής κυριαρχίας, θεώρησε απλό να αποβάλει τα πρώτα δύο αρχικά της μέχρι τότε έναντι πάντων επίσημης ονομασίας της ως συστατικού μέρους της Σοσιαλιστικής Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας, η οποία έπαψε να υπάρχει ως διεθνής οντότητα με το όνομα αυτό στις 15 Ιανουαρίου 1992.

Έτσι, ένα πρωί, ξύπνησαν οι Έλληνες Μακεδόνες της ελληνικής Μακεδονίας και κοιτάζοντας απέναντι, διάβασαν αίφνης, αντί της ονομασίας  «Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Μακεδονίας»  την νέα αναρτημένη πινακίδα:  «Δημοκρατία της Μακεδονίας».

Καθώς δεν υπήρχε καμία προηγούμενη συνεννόηση σε επίπεδο κρατών, ο λαός, από την εδώ πλευρά των συνόρων, εύκολα και με αγανάκτηση έφτασε στο συμπέρασμα, το οποίο σύντομα μεταβλήθηκε σε βέτο και διεθνή διεκδίκηση, ότι «η Μακεδονία είναι μία και είναι ελληνική».

Το ζήτημα, λοιπόν,  άλλαξε με αυτήν την αιφνίδια αφύπνιση σε μια νέα πραγματικότητα, ισοδύναμη μιας πρόσκρουσης στο δικαίωμα αυτοπροσδιορισμού του γείτονα. Και κατέληξε να γίνει ζήτημα ονοματοθεσίας και ονοματοαποδοχής.

Στο σημείο αυτό εμφανίζεται και η βασική και χρόνια δυσλειτουργία στις σχέσεις μεταξύ ελληνικής κοινωνίας και ελληνικού κράτους. Υποβόσκει πάντοτε ένα έλλειμμα αρμονίας, μια χασμωδία στις εκατέρωθεν σχέσεις των δύο αυτών πραγματικοτήτων.

Τα συστατικά της Ελλάδας ως κοινωνίας, ως έθνους και ως Κράτους, εκφράζονται,  λοιπόν,  απέναντι σε έναν γείτονα, τουλάχιστον αδέξιο στις ενέργειές του της κρίσιμης αρχικής παρουσίας του στη διεθνή σκηνή, ανάλογα με τις περιπτώσεις και ανάλογα με τις περιστάσεις: η Ελλάδα, ως κοινωνία και ως κράτος, εμφανίζεται σχιζοφρενής, έως και διπολική στη συμπεριφορά της : από τη μια έχουμε μια κοινωνία και ενός Κράτους που εκφράζεται με κόκκινες γραμμές, με χαρακώματα και ταμπούρια, έχουμε την επίκληση αλυτρωτισμών και ιδρυτικών μύθων και θρύλων καταγωγής, έχουμε ριψοκίνδυνες ιστορικές αναφορές και αναδρομές, αλλά και κρατικό -όχι ιδιωτικό ή/και εμπορικό- εμπάργκο, έχουμε προτροπή σε δημοψηφίσματα, έχουμε κυρίως διεκδικήσεις με διοργάνωση συλλαλητηρίων και άλλα παρόμοια. Με ένα λόγο, έχουμε διεκδίκηση μονοπωλιακών δικαιωμάτων γενικώς στην ύπαρξη της μιας και μόνης Μακεδονίας και, συνακόλουθα, του ονόματός της.

Στον κατά κάποιον τρόπο αντίποδα αυτού, και πάντως σε αντιδιαστολή προς την έκφραση της ελληνικής κοινωνίας, έχουμε από πλευράς του επίσημου ελληνικού Κράτους, στις σχέσεις με την Π.Γ.Δ.Μ.  και με την ευρύτερη Διεθνή Κοινότητα, την επιβεβλημένη άσκηση διπλωματίας, διμερούς και πολυμερούς, έχουμε την ανάγκη αναγνώρισης των διακρατικών ή/και διεθνών σχέσεων, έχουμε διάλογο και διεθνοποίηση, διεθνή διαιτησία, αναζήτηση συμβιβαστικών λύσεων, έχουμε ανάθεση αρμοδιότητας σε οργανισμούς, όπως  είναι ο Ο.Η.Ε.  κλπ.

Έχουμε τελικά, σαν κοινή συνισταμένη όλων των δυνάμεων και φορτίσεων, τόσο στο εσωτερικό μέτωπο όσο και στις διμερείς σχέσεις με την Π.Γ.Δ.Μ.  και στο πλαίσιο της Διεθνούς Κοινότητας, μια εμπλοκή, αλλιώς επονομαζόμενη διπλωματικά, μια απουσία προόδου. Και έχουμε έναν ειδικό αντιπρόσωπο του Ο.Η.Ε.,  ο οποίος ορίστηκε ως μεσολαβητής με καθήκον να εστιάσει στην εξεύρεση μιας λέξης. Του ονόματος της γειτονικής χώρας.  Ήταν 54 ετών ο Μάθιου Νίμιτς όταν ανέλαβε και φέτος κλείνει τα 78.

Αυτός ο «νεκρός χρόνος», διάρκειας σχεδόν μιας γενιάς, είναι και μια αναμονή. Δηλαδή ένας χρόνος βιωματικός. Ο οποίος βιώνεται με πολύ διαφορετικό τρόπο από τους διάφορους εμπλεκόμενους. Αλλιώς και με διαφορετικό τρόπο περνάει ο χρόνος, παραδείγματος χάρη, για έναν διεθνή οργανισμό,  όπως είναι  ο Ο.Η.Ε., αλλιώς για το ελληνικό Διπλωματικό Σώμα, αλλιώς για τους εκάστοτε κυβερνητικούς παράγοντες, αλλιώς για τα κομματικά επιτελεία και οπωσδήποτε αλλιώς για τον μέσο Έλληνα πολίτη, πόσο μάλλον για τον Έλληνα Μακεδόνα.

Βεβαίως, επί πολλά χρόνια έχουμε κενό αναφοράς, στα Μ.Μ.Ε.  της ημεδαπής και της αλλοδαπής, ειδήσεων ή ρεπορτάζ σχετικά με το πώς συνεχίζεται η ζωή ένθεν και ένθεν των συνόρων, χωρίς καμία ρύθμιση του υπαρκτού ζητήματος της ονομασίας των Σκοπίων. Θα έλεγα μάλιστα ότι το κενό αυτό είναι απόλυτο όσον αφορά το πως βιώνει ο εκεί λαός αυτήν την εκκρεμότητα.

Το στοίχημα του τότε πρωθυπουργού Μητσοτάκη, ότι δηλαδή, με ή χωρίς τα συλλαλητήρια, οι Έλληνες θα είχαν ξεχάσει το ζήτημα αυτό εντός δεκαετίας, χάθηκε από την πλευρά του ίδιου και των οπαδών του, μάλλον όχι από την πλευρά του υπουργού Εξωτερικών της κυβέρνησής του, ο ίδιος έχασε εκεί επάνω την πρωθυπουργία, και εντέλει μας άφησε χρόνους, σχεδόν εκατοντούτης, και όλοι σχεδόν θα συμφωνήσουν στο λογικό συμπέρασμα ότι τα 24 χρόνια διεθνοποίησης του  «μακεδονικού»  έστω και χωρίς κάποια αρχή επίλυσής του, αποτέλεσαν μια επιτυχία του ελληνικού Κράτους και της Διπλωματίας του.

Επιτυχία, την οποία ήρθε να επισκιάσει η νέα εμπλοκή στο πλαίσιο της νέας συζήτησης, απόπειρας θα λέγαμε εμείς από την πλευρά μας, για ένταξη της Π.Γ.Δ.Μ.  στο ΝΑΤΟ. Με το νέο αυτό γεγονός βρεθήκαμε μπροστά σε νέα ανάδυση του χάσματος, στο εσωτερικό μέτωπο,  μεταξύ αυτών που θεωρούν ότι το ζήτημα είναι οριστικά σε χέρια κυβερνητικά και διεθνών οργανισμών, δρομολογημένο βάσει διαδικασιών που προβλέπονται από το διεθνές Δίκαιο, και αυτών που, βιώνοντας έναν άλλο χρόνο και μίαν άλλη φόρτιση, που είναι βέβαια καχύποπτοι όσον αφορά τους σχετικούς χειρισμούς και το πλαίσιό τους, επιθυμούν να πάρουν το θέμα επάνω τους, θολώνοντας τις γραμμές των αρμοδιοτήτων και διοργανώνουν ή/και συμμετέχουν σε συλλαλητήρια, όχι κατ’ ανάγκη σε ευθεία αντιπαράθεση προς τις ενέργειες και τις διαδικασίες που έχει επιλέξει η κυβέρνηση, όχι όμως και προς υποστήριξη των επιλογών αυτών.

Έτσι, καθώς δεν υπάρχει κανενός είδους διάλογος εντός και εκτός των συνόρων, και παρά το δεδομένο ότι έχουμε ως κράτος και ως κοινωνία, εδώ και 26 χρόνια, μπερδευτεί σε πολλαπλά θέματα -ιστορικής, φυλετικής, γλωσσικής φύσεως- με τους γείτονες της Π.Γ.Δ.Μ., ίσως όμως και εξαιτίας αυτού, φαίνεται, ότι μας αρέσει να διχαζόμαστε, προσπαθώντας να ξαναγράψουμε ή και να βιώσουμε εξαρχής την Ιστορία.

Διοργανώνονται, όπως διοργανώνονται, συλλαλητήρια, και συμμετέχει σ’ αυτά πλήθος λαού σε αποσύνδεση με την όποια ένταξή του στο τρέχον πολιτικό σκηνικό, ξεχνώντας ή βάζοντας ηθελημένα κατά μέρος ό,τι έχει ήδη «γράψει» στην Ιστορία, ξεχνώντας σε ποιο  σημείο της διαδικασίας έχουμε φθάσει. Πλήθος κόσμου και λαού σε Θεσσαλονίκη και Αθήνα, που επιθυμεί να βρεθεί πάλι σε μια νέα αφετηρία.

Στην ουσία, αυτό που θέλουμε κάνουμε είναι να βαφτίσουμε νέα την παλαιά αφετηρία.

Ας μη μας εκπλήσσει αυτό. Ο μέσος Έλληνας πολίτης και ψηφοφόρος, ως υποκείμενο του πολιτικού βίου και ως παράγοντας των πολιτικών εξελίξεων, δεν αρέσκεται να περιμένει, δεν συναινεί στους χρόνους των διαδικασιών : την επομένη κιόλας των εκλογών παραδείγματος χάρη, επιθυμεί να ξεχάσει και το αποτέλεσμά τους και την κυβέρνηση που καλείται να κυβερνήσει για μια τετραετία. Επιθυμία του είναι να σβηστεί άμεσα ή να θεωρηθεί εντελώς προσωρινό το όποιο αποτέλεσμα, να μηδενιστούν τα κοντέρ και να κληθεί πάλι στις κάλπες, την επόμενη Κυριακή κιόλας.

Δεν θέλει να χάσει την αρμοδιότητα να αποφαίνεται, και ξανά να αποφαίνεται, όταν και όπως αυτός θέλει, έστω και αν έρχεται σε αντίφαση με τον ίδιο τον εαυτό του.

Είναι, με λίγα λόγια, οπαδός του  «είπα, ξείπα», ξεχνώντας ή βάζοντας κατά μέρος το γεγονός ότι τόσο το πολίτευμα της χώρας όσο και οι διεθνείς σχέσεις της διέπονται, καλώς ή κακώς, από τις αρχές της ανάθεσης, της εκπροσώπησης, της αντιπροσώπευσης, της συνέχειας του Κράτους. Γεγονός το οποίο όμως, φαίνεται να αποτελεί την πυξίδα συμπεριφοράς για ένα άλλο, ισοδύναμο πλήθος λαού, του οποίου δεν μπορεί να αμφισβητηθεί ο πατριωτισμός.

Όμως, διχαζόμενοι ομφαλοσκοπούμε, μηρυκάζουμε και αναμασούμε τις παλαιές διχοτομίες μας, (ξανα)κάνοντας το όποιο ζήτημα της χώρας, και οπωσδήποτε τα διεθνή ζητήματά της, ζητήματα ελληνο-ελληνικά. Και τα καταναλώνουμε ως τέτοια.

Είναι μάλιστα αξιοσημείωτο ότι, όπως και στην τωρινή περίπτωση της ενδεχόμενης συμμετοχής της Π.Γ.Δ.Μ. στο ΝΑΤΟ, καταλήγουμε να πιστεύουμε ότι ο κύριος σκοπός της συμμετοχής μας σε διεθνείς οργανισμούς είναι να βάζουμε όρους ή βέτο όσον αφορά στη συμμετοχή τρίτων, ή ότι ο κύριος ρόλος των οργανισμών αυτών είναι να προσφεύγουμε σε αυτούς ως μέλη τους, συχνά με συναισθηματική φόρτιση και από θέση διαδικαστικής ισχύος, απαιτώντας από αυτούς να επιληφθούν, έστω και αναρμοδίως, και να μας δικαιώσουν σε ζητήματα που έχουμε με τρίτους, τις περισσότερες φορές με τους άμεσους γείτονές μας όπως είναι  η Τουρκία και η Π.Γ.Δ.Μ.

Αυτό το φαινόμενο μας κάνει στη διεθνή σκηνή μοναδικούς.

Αν μας κάνανε το ίδιο, φερ’ ειπείν οι Φινλανδοί ή οι Σλοβάκοι, θα γινόμασταν έξαλλοι! Ατομικά και συλλογικά.

©Typologos.com 2018.

https://www.typologos.com/%CE%B1%CF%84%CE%BB%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE-%CF%83%CF%85%CE%BC%CE%BC%CE%B1%CF%87%CE%AF%CE%B1-%CE%B4%CE%B9%CE%B1%CF%80%CF%81%CE%B1%CE%B3%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B5%CF%8D%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%82/